اصلي ترين تنگناهاي توسعه استان
منابع طبيعي
كمبود منابع آب شيرين
استان بوشهر يكي از مناطق كم آب كشور شناخته مي شود. منابع آبهاي سطحي استان بدليل گذر رودخانه هاي دائمي از گنبدهاي نمكي از قابليت شرب برخوردار نيستند و خشكساليهاي متوالي نيز بهره برداري كشاورزي از آنها را با مشكل مواجه كرده است. خشكسالي بر منابع آبهاي زير زميني استان نيز تأثير سوء گذاشته و با شدت يافتن ييلان منفي آنها، شوري منابع آبهاي زير زميني را در پي خواهد داشت.
فقر عرصه هاي منابع طبيعي و فرسايش شديد خاك
استان بوشهر از جمله استانهاي بياباني كشور است. عمده مراتع استان فقير هستند و جنگلهاي استان عمدتاً حفاظتي، در تراكم بسيار پايين و در نواحي كوهستاني قرار دارند. عدم تعادل شديد بين دام و مرتع، تداوم خشكساليها و مديريت نا مناسب در بهره برداري از اراضي، عرصه هاي منابع طبيعي استان را در وضعيت شكننده اي قرار داده است و بخصوص موجب فرسايش شديد خاك و كاهش قابليت كشت در مناطق استان شده است. اين امر خود باعث ايجاد محدوديتهايي در روند توسعه بخشهاي مختلف فعاليت شده و جاذبه زيست و فعاليت اقتصادي را كاهش داده است.
تهديد ذخاير آبزيان دريايي
عدم وجود مديريت صحيح بهره برداري از ذخاير و عدم اجراي قوانين و فرهنگ ضعيف بهره برداران و در نهايت صيد بي رويه، شيوه نا مناسب صيد و انجام آن در زمان نا مناسب و عدم انجام اقدامات جبراني براي احياي ذخاير طي سالهاي گذشته باعث تخريب ذخاير دريايي شده است. اين امر هر گونه توسعه اي را در يكي از محورهاي مهم توسعه استان كه به بهره برداري از ذخاير آبزيان دريايي و صنايع مرتبط مربوط مي شود با محدوديت مواجه كرده است.
پرورش آبزيان ( علي الخصوص ميگو)
كاهش شديد قيمت ميگوي پرورش در بازار جهاني به دلايل متعدد از جمله بهره وري زياد نهاده هاي توليد و حمايت و اعطاء يارانه از طرف دولتها در ساير كشورها باعث شده است تا يكي از قابليتهاي مهم و ارزشمند در استان بوشهر و حتي كشور طي دو سال اخير با مشكل جدي مواجه گردد. در صورت ادامه اين وضعيت، استان بوشهر و كشور يكي از فرصتهاي مهم اشتغال زايي و ارز آوري خود را از دست خواهد داد.
بهره برداري از معادن
يكي از قابليتهاي مهم استان ذخاير قابل توجه معدني و امكان توسعه صنايع معدني مهم در استان مي باشد. منطقه جنوبي شهرستان كنگان بدليل مجاورت با ساحل و وجود ذخاير قابل توجه يكي از قطبهاي بالقوه توسعه صنايع معدني با هدف صادراتي مي باشد. محدوديتهاي ايجاد شده در دسترسي به معادن بدليل محدوده و حريم منطقه ويژه انرژي پارس استفاده از يكي از فرصتهاي مهم توسعه صنعتي و معدني استان را با مشكل مواجه كرده است.
منابع انساني
جذب و ماندگاري نيروي متخصص و مجرب
شرايط آب و هوايي، فقر امكانات رفاهي . عمراني (عمران شهري، درمان، آموزش، مراكز تفريحي و ...)، هزينه بالاي زندگي و از طرفي نبود امتيازات كافي باري حضور نيروي متخصص در رده هاي مختلف از جمله اعضاء هيأت علمي دانشگاه، پزشكان بيمارستانها و درمانگاهها، معلمان و دبيران و مديران و كارشناسان دستگاههاي اجرايي سبب شده است تا اينكه انگيزه كافي حتي براي نيروهاي بومي متخصص جهت خدمت در استان كمتر توسعه يافته بوشهر و ماندگاري بيشتر پس از كسب تجارب مفيد وجود نداشته باشد.
نوپا بودن مراكز آموزش عالي استان
نو پا بودن مراكز آموزش عالي استان و وجود محدوديتهاي اعتباري، نبود مجوز جذب هيأت علمي، نبود امتيازات كافي براي نگهداشت اعضاء هيأت علمي باعث شده است تا شكل گيري سرمايه انساني متناسب با تحولات اقتصادي سريع و بازار تقاضاي نيروي متخصص در استان نباشد و استان نتواند از ظرفيتهاي اقتصادي ايجاد شده و در شرف ايجاد، بهره برداري مؤثر نمايد.
كيفيت پايين آموزشهاي عمومي و فني و حرفه اي
نارسايي سيستم آموزشي، انگيزه پايين كادر آموزشي، ضعف تجهيزات و امكانات ( آزمايشگاه، كارگاههاي فني، وسايل سرد كننده با توجه به شرايط آب و هوايي و ... ) باعث شده است سطح آموزشها در استان مناسب نباشد. افت تعداد پذيرفته شدگان مراكز آموزش عالي يكي از نشانه هاي افت عرضه خدمات آموزشي در استان مي باشد.
ضعف فرهنگ كار فرمايي و كار آفريني
فرهنگ كارفرمايي و كار آفريني نزد جمعيت بومي استان به ويژه در زمينه فعاليتهاي صنعتي و خدمات مولد پايين مي باشد. عقب ماندگي بخش صنعت در استان در سالهاي گذشته به دلايل متفاوت از جمله بي توجهي دولت به انجام سرمايه گذاريهاي مهم صنعتي و نبود امتيازات كافي و سياستهاي تشويقي مناسب براي سرمايه گذاري بخش خصوصي، خرده و كوچك بودن حجم فعاليتهاي اقتصادي در بخشهاي كشاورزي و خدمات بدليل شيوه هاي سنتي توليد و عرضه كالا و خدمات، سهم غالب بخش عمومي خدماتي خصوصاً در دو دهه اول انقلاب در ايجاد فرصتهاي شغلي و ... باعث عدم شكل گيري فرهنگ كار آفريني در مردم بومي استان شده است.
ضعف شركتهاي مشاوره اي و پيمانكاري استان در زمينه مطالعه و اجراي پروژه هاي عمراني
استان بوشهر در زمينه نهادهاي مشاوره اي و پيمانكاري به شدت ضعيف مي باشد. اين امر باعث شده است تا علي رغم فرصتهاي قابل توجه ايجاد شده بواسطه فعاليتهاي عمراني و صنعتي در استان خصوصاً در منطقه ويژه انرژي پارس، استان بوشهر نتواند به صورت شايسته بهره برداري لازم را داشته باشد. از طرفي سرعت و كيفيت طرحهاي عمراني استاني نيز تحت تأثير قرار بگيرد. ضمناً كمبود شديد شركتهاي مشاوره اي بر مطالعه و طراحي مناسب پروژه هاي عمراني در استان تأثير سوء گذاشته است و هزينه دسترسي به اين خدمات را افزايش داده است.
كمبود نيروي كارشناسي دستگاههاي دولتي و بانكها و نارسايي تشكيلات و وظايف
ساختار تشكيلات و نوع وظايف دستگاههاي اجرايي متناسب با شرايط، تحولات و الزامات موجود اقتصادي و اجتماعي استان نيست و بر توان سياستگذاري، هدايت، هماهنگي، نظارت و در نهايت تصميم گيري علمي تأثير سوء گذاشته است. از طرفي قلت كمي و كيفي نيروي كارشناسي و كمبود انگيزه نيروي كارشناسي موجود نيز از ديگر محدوديتهاي بهبود عملكرد نهادها و دستگاههاي اجرايي استان است.
منايع فيزيكي
ضعف شديد شبكه آب شرب استان در مناطق شهري و روستايي
شبكه آبرساني استان با قدمت زياد و طي سالهاي اوليه دهه 60 به طور نا مناسب اجرا شده است. اين امر باعث شده است تا برآورد پرت آب در شهرهاي استان بيش از 30 درصد و در شبكه روستايي استان بين 35 تا 45 درصد باشد بطوري كه قطعي آب كراراً و در برخي مواقع در بيش از چند روز متوالي مي باشد. لازم به ذكر است تا پايان سال 1380 نزديك به 60 درصد كل روستاهاي داراي سكنه استان و نزديك به 75 درصد روستاهاي بالاي 20 خانوار استان از شبكه آبرساني بر خوردار بوده اند.
ضعف شديد شبكه دفع آبهاي سطحي و فاضلاب در مناطق شهري و روستايي استان
عمده شهرها و برخي روستاهاي استان بدليل شرايط خاص استقرار آنها و وجود شيوه هاي سنتي دفع فاضلاب و آبهاي سطحي با مشكل جدي مواجه هستند. كمبود منابع آب در دسترس و مشكل دفع فاضلاب وآبهاي سطحي در اين مناطق سلامت مردم را با خطر جدي مواجه نموده است.
ضعف شبكه هاي انتقال و توزيع برق در استان
قدمت بالاي خطوط فشار متوسط و ضعيف براي انتقال و توزيع و نامناسب بودن اجراي آنها در سالهاي اوليه بعد از انقلاب ظرفيت خدمات دهي انرژي برق به مراكز زيستي شهري و روستايي و واحدهاي صنعتي را با مشكل مواجه كرده است. اين امر باعث شده است تا قطعي برق و نوسانهاي مكرر آن بدليل شرايط آب و هوايي تشديد نيز مي شود خسارات زيادي را بر مصرف كنندگان وارد كند. از طرفي ضعف خطوط انتقال باعث شده استا تا هزينه سربار استقرار و واحدهاي صنعتي بدليل نياز به احداث شبكه انتقال توسط بخش خصوصي افزايش يابد.
ضعف شبكه راههاي ارتباطي استان
نبود راه آهن و ضعف شبكه راههاي مواصلاتي موجود باعث شده است تا از ظرفيتها و قابليتهاي استان در زمينه هاي مختلف از جمله بازرگاني، گردشگري، صنعتي و ... بهره برداري مناسب صورت نگيرد. از طرفي علي رغم تحولات سريع اقتصادي در استان در زمينه صنايع نفت و گاز و صنايع معدني شبكه هاي ارتباطي همگام با آنها توسعه نيافته است. عقب ماندگي در اين زمينه محدوديتهاي جدي در توسعه استان در آينده نيز خواهد داشت.
ضعف بنادر بازرگاني استان
علي رغم سواحل طولاني، سابقه طولاني در بازرگاني و تجارت و نقش مهمي كه مبادلات بارگاني خارجي مي تواند در توسعه استان داشته باشد، طي دهه هاي اخير به قابليتهاي استان در اين زمينه توجه نشده و نقش آن در كشور تضعيف شده است. بر اساس مطالعات انجام شده با افزايش سهم بندر بوشهر در مبادلات بازرگاني خارجي كشور علاوه بر تأثير مستقيم در توسعه استان، از هزينه مبادلات نيز كاسته و صرفه هاي اقتصادي زيادي براي كشور بدنبال خواهد داشت. عدم توسعه بنادر استان به همراه سياستهاي تجاري نامناسب طي سالهاي گذشته باعث شده است تا استان به يك منطقه بن بست، حاشيه اي و دور افتاده تبديل شده و ظرفيتهاي جذب سرمايه انساني و مادي در ساير بخشها را نيز از دست بدهد.
ضعف شديد عمران شهرها
ضعف مديريت و توان كارشناسي درمديريت شهرها، نبود و يا ضعف مطالعات شهري و كم توجهي به آن، ضعف درآمدي شهرداريها، كمبود اعتبارات عمراني استاني به منظور كمك مؤثر به عمران شهرها، هزينه بالاي انجام فعاليتهاي عمراني بدليل شرايط خاص آب و هوايي و طبيعي و ... باعث شده است تا عمران شهري در تمامي شهرهاي استان حتي شهر مركزي استان در تمامي زمينه ها از جمله خدمات شهري، دفع آبهاي سطحي و فاضلاب، فضاي سبز، آسفالت معابر و فضاهاي تفريحي و ... به شدت ضعيف باشد. چهره نا مناسب شهرهاي استان همراه با شرايط آب و هوايي و ساير عوامل باعث شده است تا فضاي مناسبي براي جذب سرمايه انساني و مادي و ماندگاري آنها در استان ايجاد نشود.
ضعف شديد فضاهاي فرهنگي، ورزشي و درماني علاوه بر كمبود فضاهاي فيزيكي فرهنگي (كتابخانه عمومي، سينما، سالنهاي اجتماعات و نمايش و ... ) و ورزشي (استاديوم و زمين چمن، سالنهاي سرپوشيده، استخر و ... ) ، شرايط كيفي تأسيسات موجود نيز بدليل كمبود تجهيزات و هزينه بالاي نگهداري نامناسب مي باشد. فضاهاي فيزيكي درماني حتي در مركز استان و شهرهاي بزرگ استان نا مناسب مي باشد. كمبود تجهيزات پزشكي و پشتيباني، نبود امتيازات مادي و رفاهي كافي در بكارگيري پزشكان متخصص در مراكز درماني، برخي از فضاهاي فيزيكي ايجاد شده را نيز از بهره وري كمي برخوردار كرده است.
نارسايي شديد شبكه آبرساني كشاورزي استان
شيوه هاي نامناسب و سنتي كشت زارعي و باغي و استفاده از شيوه هاي سنتي آبياري و كانالهاي آبياري عمدتاً خاكي باعث شده است تا پرت آب كشاورزي نزديك به 70 درصد در استان برآورد شود. بر اين اساس درصد راندمان بسيار پايين آبياري، وضعيت كم آبي را در استان تشديد نموده است.
منابع سرمايه اي
عدم اجراي دقيق نظام درآمد – هزينه استاني
ايده نظام درآمد هزينه استاني علاوه بر ايجاد انگيزه براي افزايش منابع درآمدي استان، با كاهش انحرافهاي اعتباري امكان برنامه ريزي را نيز در استانها فراهم مي آورد . در وضعيت موجود با اينكه سه سال از عمر برنامه سوم توسعه مي گذرد عدم تخصيص اعتبار و بر نگشتن كامل مازاد درآمد استان، علي رغم كمبود منابع اعتباري و عقب ماندگي شديد استان، انجام فعاليتهاي عمراني را با مشكل جدي مواجه كرده است. تداوم اين وضعيت مي تواند كارايي نظام درآمد- هزينه استان را تحت تأثير منفي خود قرار دهد.
نارسايي در اعطاء تسهيلات وجوه اداره شده
سياست كاهش تسهيلات تكليفي بانك ها و اختصاص اعتبارات عمومي در قالب وجوه اداره شده اقدام مناسبي در جهت بهبود عملكرد سيستم بانكي و عملكرد بهتر اعتبارات اشتغالزايي در استانها بود كه متأسفانه بي توجهي دولت و عدم تخصيص اعتبار مناسب طي دو سال گذشته و موانع بانكها باعث گرديد تا اقدامات جدي استان بي نتيجه و نارضايتي و عدم اعتماد به سياستها و اقدامات دولت گسترش يابد.
ضعف در تجهيز و كاربرد صحيح منابع
سيستم بانكي استان با توجه به كمبود سپرده ها، نوع سياستها، اختيارات و مقررات بانكي و ضعف كارشناسي پاسخگوي نيازهاي توسعه اي و رشد تحولات اقتصادي استان نيست. نبود شركتهاي مشاوره اي معتبر جهت ارائه طرحهاي توجيهي و نبود مكانيزمي براي بيمه سرمايه گذاري و همچنين جذب سرمايه هاي مردمي در فعاليتهاي اقتصادي، مشاركت بانكها و همچنين عموم را در طرحهاي سرمايه گذاري با مشكل مواجه كرده است.
نبود بازار سرمايه در استان
علي رغم ظرفيتهايي كه در استانها براي كمك به بازار سرمايه در كشور وجود دارد متأسفانه نهادهاي بازار سرمايه استاني شكل نگرفته است و عمومي مردم و واحدهاي توليدي از ظرفيتهاي بازار سرمايه در ارتقاء سطح درآمدهاي عمومي و تأمين منابع مالي براي توليد آگاهي كمي دارند. بايستي مدنظر داشت كه شكل گيري بازار سرمايه در استانها و پذيرش واحدهاي توليدي و خدماتي پر بازده و موفق در اين بازارهاي متعددي از جمله ارتقاء سطح فرهنگ و آگاهي اقتصادي و صنعتي، بكارگيري سرمايه هاي خرد مردمي در فعاليتهاي مولد، ظرفيتهاي بيشتر تأمين منابع مالي براي واحدهاي اقتصادي و ... در بر خواهد داشت.
نبود مكانيزمي براي فعال نمودن استان در جذب سرمايه گذاري خارجي
استان بوشهر از ظرفيت لازم براي جذب سرمايه گذاري مستقيم خارجي برخوردار است. متأسفانه در شرايط حاضر بدليل متمركز بودن تصميم گيري در خصوص سرمايه گذاري خارجي در كشور و در نظر نگرفتن نقش و تكليفي براي استانها، به صورت فعال با اين مسأله در استانها برخورد نشده است. به نظر مي رسد در نظر گرفتن سيستمي در استانها همراه با وظايف، اختيارات، ابزار و تشكيلات مشخص موجبات ارتقاء سطح سرمايه گذاري خارجي را در كشور فراهم خواهد آورد.