استـــــــــــــــــــــان ایــــــــــــــــــــــلام در یک نگــــــــــــــــــــاه
1- وضعیت کلی جغرافیایی استان
1-1 موقعیت جغرافیایی استان
استان ایلام با 20133 کیلومتر مربع مساحت ، 2/1 درصد ازمساحت کشوررا دارا می باشد وازاین حیث دربین استانهای کشورکوچکترین استان می باشد و به شکل یک متوازی الا ضلاع وکشیدگی خاص مرزی در گوشه جنوب غربی کشور واقع شده است . این استان بین 45 درجه و 40 دقیقه تا 48 درجه و 3 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و 32 درجه و 3 دقیقه تا 34 درجه و 2 دقیقه عرض شمالی از خط استوا استقرار یافته است .
استان ایلام از جنوب با خوزستان ، از شرق با لرستان و از شمال با کرمانشاه همسایه می باشد و از سمت غرب نیز دارای 430 کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق است .
بر اساس آخرین تقسیمات کشوری ، استان داری 7 شهرستان ، 19 بخش ، 19 شهر و 39 دهستان می باشد .
2-1 اقلیم و آب وهوا
استان ایلام از لحاظ اقلیمی جزء منطقه گرم ایران است اما به دلیل اختلاف ارتفاع موجود و اختلاف درجه حرارت و میزان بارندگی در بخشهای شمالی ، جنوبی و غربی استان از نظرآب و هوایی سه منطقه سردسیری ، گرمسیری و معتدل را می توان در آن مشاهده کرد .
- منطقه سردسیری شامل منطقه کوهستانی شمال و شمال غربی استان ، دارای زمستانهای طولانی با حداقل درجه حرارت 15 درجه زیر صفر و میزان بارندگی آن بیش از 500 میلیمتر می باشد .
- منطقه معتدل شامل دیگر مناطق استان ، با حداقل درجه حرارت تا15 درجه زیر صفرو حداکثر تا 40 درجه و میزان بارندگی در این مناطق 400-250 میلی متر می باشد .
- منطقه گرمسیری ، شامل مناطق غربی و جنوب غربی استان است که دارای تابستانهای گرم می باشد و حداکثر درجه حرارت آن به 50 درجه و میزان بارندگی به 200 میلی متر می رسد .
تنوع جغرافیایی و اقلیمی موجب شکل گیری دو زیست بوم گرمسیری و سردسیری دراستان شده است وقابلیت بسیارمناسبی را در بخش کشاورزی بوجود آورده است بنحوی که می توان دراستان محصولات مختلفی را درفصول متفاوت سال تولید کرد .
3-1 پستی و بلندی
استان ایلام در منطقه ای کوهستانی در حاشیه جنوب غربی رشته جبال زاگرس قرار گرفته است . بخش عمده آن را مناطق کوهستانی و یا تپه های ماهور تشکیل می دهد که با شیب تندی به دشتهای کم ارتفاع منتهی می گردد. دو رشته کوه موازی کبیر کوه و پشتکوه که از شمال تا جنوب شرقی استان امتداد دارند ، استان ایلام را به دو نیمه شرقی و غربی تقسیم کرده است .
مهمترین ارتفاعات استان شامل :
- کبیر کوه با حداکثر ارتفاع 3062 متر در بخش شمال غربی استان و ارتفاع 2600 متر در بخش جنوب شرقی استان ، حد فاصل بین حوضه های آبریزرودخانه های مرزی و کرخه است .
- در بخش میانی استان کوههای مانشت در شمال ایلام با ارتفاع 2656 متر استقرار یافته است .
- در بخش شمالی استان کوه شهان با حداکثرارتفاع 2559 متر و کوه بانکول با حداکثر ارتفاع 2614 متر در حد فاصل حوضه رودخانه های مرزی و سیمره ( سر شاخه اصلی کرخه ) قرار دارند . کمترین میزان ارتفاع مربوط به مناطق جنوبی استان است که به حداقل 45 متر می رسد . وجود رشته کوههای کبیر کوه و پشتکوه و شعبات آنها با توجه به عرض کم و طول زیاد استان موجب طولانی شدن فواصل ارتباطی و دسترسی میان مراکز جمعیتی ، عدم پیوند فیزیکی دو نیمه غربی و شرقی و عدم یکپارچگی استان شده و ارتباطات و مبادلات بین منطقه ای را در درون استان به حداقل رسانده است و برعکس ارتباطات اقتصادی – اجتماعی هر منطقه را با استانهای همجوار تقویت کرده است ، همچنین حاشیه ای و کوهستانی بودن موجب انزوا و عدم پیوند فیزیکی استان با فضا و اقتصاد ملی شده است .
4-1 زمین شناسی
منطقه ایلام ازنظرتقسیمات زمین شناسی دربخش زاگرس چین خورده یا دربخش خارجی حوزه زاگرس قرارگرفته است این منطقه به تبعیت از روند عمومی ساختار زمین شناسی زاگرس دارای امتداد کلی شمال غربی – جنوب شرقی است ، این رسوبات بعلت فشارهای جانبی از دو سوی شمال شرقی و جنوب غربی ، طوری چین خوردگی پیدا کرده اند که به صورت مجموعه ای از آنتی کلیتوریوم و سنکلینوریوم در آمده اند در نتیجه طاقدیس ها و ناودیس های متعددی بوجود آمده که در واقع تشکیل دهنده کوهها و دره های منطقه هستند .
سازنده های زمین شناسی و سنگ شناسی منطقه به چندین دسته تقسیم می شود که به طور خلاصه بشرح ذیل می باشند - رسوبات اواخر دوران دوم زمین شناسی که سازنده های این دوران بالیتولوژی آهک ، مارن ، آهک مارنی و شیل گسترش وسیعی در منطقه دارند . مناطق وسیعی از ایلام در سازنده های مختلف این دوران قرار گرفته اند که می توان به بخشهایی از کبیر کوه ،انجیر ، شاه نخجیر ، سیاه کوه ،دهلران ، ملکشاهی و کوه اناران ، حوالی شهر ایلام و چوار اشاره نمود .
- رسوبات دوران سوم زمین شناسی که این رسوبات عمدتا" آهک ، مارن ، ماسه سنگ و گچ می باشند و رخنمون سازنده های آن در دینار کوه ، بخش چوار ، هلیلان ، جنوب کبیر کوه ، کوههای بانکول ، مانشت ، شرزول و به طور کلی ارتفاعات شمال ایلام ، ایوان ، شیروان چرداول ، و دشت های صالح آباد ، مهران و دهلران مشاهده می شود .
- رسوبات دوران چهارم آبرفت های قدیمی ، واریزه های دامنه ای و آبرفت های رودخانه ای منطقه بویژه دشت برتش دهلران ، بخشهایی از دشت های عباس ، موسیان ، مهران و دهلران جزو این دوران محسوب می گردند .
از گسل های اصلی زاگرس ( درود ، نهاوند ، کارون ، صحنه ، کرند و پیرانشهر ) هیچکدام در محدوده استان قرار ندارد اما گسلهای کوچکی در گستره اصلی زاگرس قرار دارند که در محدوده استان به زالو آباد در شمال مهران ، گردلان در پایین دست سد چم گردلان ، گسلهای ابو قریب ، دالپری ، اناران ، سمند در دهلران ، گسلهای قلندر و تنگ قوچعلی در ایلام گسل گلان در مهران ، گسل سیاه کوه در آبدانان و گسلهای متعددی که در طاقدیس سم خر ، لانه، وردلان ، پیران در شیروان چرداول قرار گرفته اند می توان اشاره کرد .
اکثر زمین لرزه ها ی حوزه زاگرس در جنوب آن اتفاق افتاده است که بسیار مخرب و ویرانگر بوده اند و همچنین زون زاگرس مرتفع ( رورانده ) دراثر نیروهای فشاری زمین ساختی به شدت شکسته شده و گسلهایی در منطقه موجود است که منطبق بر گسل اصلی زاگرس می باشند و از فعالیت لرزه زایی برخوردارند ، به دلیل دوری نسبی زاگرس رورانده با استان ایلام لرزشهای احتمالی این گسلها در پهنه استان کاهش می یابد . گرچه عملا" از سال 1900 میلادی تاکنون زلزله ای با بزرگی 7 ریشتر دراستان مشاهده نشده است اما گسلهای کوچک و خطوره هایی که در منطقه وجود دارند امکان ایجاد زلزله منطقه ای را افزایش می دهند .
2- منابع طبیعی
1-2 منابع آب
استان ایلام از نظر حوزه های آبریز به دو حوزه مشخص قابل تقسیم است . حوزه آبریز رودخانه های مرزی و حوزه آبریز سیمره و کرخه. رودخانه های مرزی در غرب استان قرار دارند و اکثرا" از کبیر کوه سرچشمه می گیرند و پس از مشروب ساختن دشتهای واقع در پایین دست حوزه های آبریز از مرز خارج شده و به کشورعراق می ریزند . رودخانه های دویرج ، میمه ، چنگوله ، گاوی ، کنجانچم ، گدارخوش ، و کنگیر مهمترین رودخانه های حوزه آبریز مرزی استان می باشند . رودخانه های حوزه آبریز سیمره و کرخه اکثرا" از شمال و شرق کبیرکوه و سایر کوههای استان سرچشمه می گیرند که مهمترین آنها عبارتند از مولاب ، سیاه کوه ، دره شهر ، سیکان ، کلم ، شیروان ، زنگوان ، چرداول و جزمان .
مجموع روناب سالانه رودخانه های استان ایلام با احتساب سیمره در محدوده استان 5/4 میلیارد متر مکعب است که 9/1 آن مربوط به 14 رودخانه دائمی درون استان و مابقی روناب سالانه سیمره است .
از مجموع 4500 میلیون متر مکعب روناب جریانهای سطحی استان 600 میلیون متر مکعب (12/0) برداشت و مابقی از دسترس خارج می شود . در بهره برداری از رودخانه های استان یک سد مخزنی به بهره برداری رسیده ، چندین ایستگاه پمپاژ و سد انحرافی استفاده می شود و همچنین 8 سد مخزنی با شبکه آبیاری و زهکشی ، در استان در دست اجرا می باشد پتانسیل آبهای زیر زمینی استان 300 میلیون متر مکعب است که ضریب بهره برداری از آن 80 درصد می باشد سهم استان از آبهای سطح کشور 28/4 درصد و از آبهای زیر زمینی 2/1 درصد است . در سطح کشور 33 درصد از اراضی آبی است و در استان ایلام این مقدار 18 درصد گزارش شده است .
2- 2 پوشش گیاهی
استان ایلام به دلیل وضعیت خاص توپو گرافی و تفاوت زیاد عرض جغرافیایی دارای اقالیم متنوع آب و هوایی می باشد و به تبع آن از نظر نوع و تراکم پوشش گیاهی نواحی کاملا" متمایز در آن قابل تشخیص است .
ناحیه شمال و شرق استان دارای پوشش گیاهی مشجر و ناحیه جنوب و جنوب غربی دارای پوشش گیاهی مرتعی و گیاهان یکساله می باشد . وسعت مراتع و جنگلهای استان به ترتیب 1200 و 500 هزار هکتار است .
مهمترین و وسیع ترین پوشش جنگلی استان را جامعه بلوط ایرانی تشکیل می دهد ، بنه یا پسته وحشی، زالزالک ، بادام کوهی ،کهورک ، کنار ، ارژن ،کیکم و ارغوان از دیگر گونه های جنگلی استان محسوب می گردند .
وجود شرایط مناسب آب و هوایی و تنوع اقلیمی و امکان استقرار و رویش انواع گیاهان مناطق سردسیری و گرمسیری، حفظ پوشش خاک عرصه های جنگلی و مرتعی در جهت تورم پوشش گیاهی و وجود گونه های مناسب گیاهان داروئی و صنعتی از جمله قابلیت های استان می باشند.در محدوده ای به وسعت 200 هزار هکتار از جنگلهای استان ، گونه بنه به صورت توده ای ،لکه ای ، پراکنده و منفرد وجود دارد که شیره آن قابل استحصال بصورت بهره برداری اقتصادی است و سالانه 70 تن از آن قابل برداشت است.18 درصد از مراتع اســتان خوب، 46 درصد متوسط و 36 درصد فقیر ارزیابی میگردد.پوشش گیاهی مراتع برای تغذیه دامها، تهیه فراورده های جانبی و داروهای گیاهی مناسب است،تولید کتیرا، گز انگبین و عسل از جمله محصولات قابل ذکر می باشند .
3- 2 منابع خاک
مساحت استان 20133 هکتار است که به تیپ های مختلفی تقسیم می گردد ، کوهها 7/56 درصد ، تپه ها 2/23 درصد ، فلات 24/8 درصد ، دشتهای دامنه ای 5/2 درصد ، دشتهای رسوبی رودخانه ای 7/2 درصد ، دشتهای سیلابی 5/0 درصد و اراضی بادبزنی شکل 7/3 درصد از اراضی استان را شامل می گردد.
از مجموع مساحت استان 6/74 درصد دارای قابلیت کاربری در زمینه جنگل و درختکاری ، مرتعی و مزروعی است .
مساحت اراضی دارای قابلیت کاربری زراعی استان حدود 337 هزارهکتار برآورد می شود که 195هزار هکتار آن دارای قابلیت کشت آبی و 142 هزار هکتار دارای قابلیت کشت دیم می باشد . در حالیکه در وضع موجود اراضی آبی استان حدود 65 هزار هکتار است . به این ترتیب امکان توسعه اراضی آبی تا حدود سه برابر میزان فعلی وجود دارد که بخش عمده آن در نواحی جنوبی استان واقع شده است .
دشت های استان
دشتهای عمده استان در حوزه آبریز مرزی شامل دشت ایوان ، صالح آباد ، مهران ومحسن آب ، موسیان ، دهلران ،چنگوله ، عین خوش و در حوزه آبریز سیمره و کرخه دشتهای دره شهر ، دشت عباس ، مولاب ، شیروان ، آسمان آباد ، زنگوان ، چرداول و هلیلان می باشد .
4-2منابع معدنی
بر اساس مطالعات زمین شناسی و اکتشافی انجام شده ، واحد ساختمانی زاگرس چین خورده ، در این منطقه ، که بخش غربی حوزه زاگرس است اما به تبعیت از کل حوزه زاگرس از اواخر تریاس بصورت حوزه فرو رفته ای درآمد که مدام در حال فرو نشستن بوده است .
در این حوزه رسوبات دوران دوم تا اواخر دوران سوم با ضخامت زیادی روی هم انباشته شده است . جنس این رسوبات عمدتا" کربناته است و درآن مارن ، ماسه سنگ و شیل نیز دیده می شود . واحد ساختمانی زاگرس چین خورده فاقد فعالیت ماگماتیسم و فازهای دگرگونی است ، لذا از نظر دارا بودن مواد معدنی فلزی نازا و یا بسیار فقیر است .
بیشتر کانسارهای استان مربوط به گچ و آهک است و بعد از آن مواد معدنی از قبیل بیتومین ، مارن ، شیل ، ماسه سنگ ، گوگرد ، نمک و... در استان وجود دارد که دارای قابلیت بهره برداری اقتصادی می باشد .
مهمترین منبع معدنی زیر زمینی استان نفت و گاز است که به ترتیب 4/3 درصد و 11 درصد کل معدن شناخته شده کشور را شامل می گردد.
وجود مواد اولیه معدنی مناسب جهت تولید سیمان از قبیل آهک ، خاک رس ، مارن ، شیل ، سیلیس ، ماسه سنگ ، گچ و اکسید آهن این قابلیت را در استان بوجود آورده است که آن را به قطب تولید سیمان در کشور تبدیل کند .
تعداد 38 معدن در محدوده استان فعال هستند که 215 در آنها شاغل بوده و کل ارزش تولید آنها 27599 میلیون ریال است که به ترتیب 22/1 درصد 38/0 درصد و 35/0 درصد کل کشور را شامل می گردد.
3- منابع اقتصادی
1-3 تولیدی
* صنعت
با وجود گذشت یک دهه از عمر صنعت نوپای ایلام ، هرچند گامهای برای رسیدن به مرز توسعه پایدار صنعتی در این استان برداشته شده است اما کافی نبوده است .
ایلام بنا به دلایلی از جمله بی مهری رژیم ستم شاهی و محرومیت نسبی از برنامه های محرومیت به علت مواجه مستقیم با دفاع مقدس و پس از آن با زسازی کند سازه های تخریب شده در جریان جنگ تحمیلی از پائین ترین میزان اشتغال و تولید صنعتی در کشور برخوردار است .
در حالیکه نگاه ویژه دولت در سالهای اخیر به استان ایلام سبب شده است برخی دست اندرکاران روند رشد صنعتی آن را امیدوار کننده ارزیابی کنند ، اما در عین حال هنوز معتقدند تا نقطه مطلوب فاصله بسیار است .
بر اساس آمارهای موجود سهم کنونی ایلام ا زتولید صنعتی کشور کمتر ازنیم درصد است.
کل کارگاههای صنعتی 10نفر کارکن و بیشتر استان 26کارگاه است که1075نفر در آنهامشغول به کار بوده و ارزش افزوده آنها 140483میلیون ریال گزارش شده است. سهم استان ایلام از کل کارگاههای کشور،شاغلین و ارزش افزوده آنها بترتیب 16/0درصد و1/0درصد است که از نظر تعداد و شاغلین در بین استانهای کشور آخر و ارزش افزوده29است.
در استان ایلام 7شهرک صنعتی مصوب وجود دارد. که مساحت آنها563هکتار است از این شهرکها 3شهرک صنعتی فعال و 4شهرک در دست اجرا بوده و عملیات زیربنائی آنها شروع شده است.
مهمترین واحد فعال صنعتی استان کارخانه سیمان ایلام بوده و هم اکنون پتروشیمی و 4کارخانه سیمان در استان در دست اجرا می باشند.
* کشاورزی
وجود 350هزار هکتار زمین زراعی و قابلیت ایجاد تنوع در تولیدات کشاورزی و دامداری ناشی از گوناگونی شرایط جغرافیائی و اقلیمی،وجود جنگلها و مراتع مستعد،داشتن ظرفیتهای قابل توجه در پرورش دام و طیور و امکان ایجاد صنایع وابسته نقش و جایگاه این استان را در این صنعت به خوبی نمایان می سازد و می طلبد که دولت و مسئولین نگاه ویژه ای به اقتصاد کشاورزی استان داشته باشند.
از مجموع کل اراضی قابل کشت استان212هزار هکتار آن زیر کشت محصولات زراعی و باغی است از این مقدار 54/2درصد به کشت باغات و 46/97درصد به زراعتهای سالانه اختصاص دارد.
سطح زیر کشت محصولات سالانه استان 206242هکتار است که 5/29درصد آن آبی و مابقی دیم می باشد.
سهم استان ایلام از کل اراضی زیر کشت محصولات سالانه کشور 66/1درصد است و از این نظر در بین استانهای کشور رتبه20 دارد.
کل سطح زیر کشت باغات و قلمسانهای استان 6160هکتار است که 025/0درصد از کل کشور شامل می گردد و در رتبه آخر در بین استانهای کشور قرار دارد.
کل تولیدات محصولات زراعی استان 640هزار تن است که حدود8/1درصد از تولیدات کشوری بوده و در بین استانهای کشور رتبه 20را به خود اختصاص داده است. همچنین کل تولید محصولات باغی استان حدود 10هزار تن گزارش شده است .
تولید گندم استان 188 هزار تن بوده که 79/1 درصد از کل تولید کشور را شامل می گردد و از این نظر در بین استانهای کشور در رتبه 19 قرار دارد .
عملکرد درهکتارآبی و دیمی دراستان به ترتیب 3655 و640 کیلو گندم ودرکل کشور 3827 و1187 کیلو گرم بوده است .
کل دام استان حدود 11/2 میلیون راس برآورد می گردد و همچنین 320 واحد صنعتی پرورش دام و طیور در استان فعال می باشند . تولید محصولات عمده دامی استان ( گوشت قرمز ، گوشت مرغ ، شیر ، تخم مرغ و عسل ) 73 هزار تن است که 77/0 درصد از تولید کشور را شامل می گردد.
سرانه تولید گوشت قرمز و گوشت مرغ استان از متوسط کشوری بیشتر ، اما سرانه تولید شیر و تخم مرغ آن کمتر می باشد سهم استان ایلام از تولید گوشت قرمز کشور 4/1 درصد ، شیر 58/0 درصد ، گوشت سفید 57/1 درصد و تخم مرغ 61/0 درصد است که در بین استانهای کشور به ترتیب رتبه های 23، 29، 26، 22 را دارا می باشد .
72 واحد پرورش ماهی با 720 تن تولید سالانه در استان فعال هستند .
2-3 زیر بنایی
*انرژی
استان ایلام فاقد نیروگاه فعال تولید برق است و نیروگاه برق آبی سیمره با ظرفیت تولید سالانه 850 گیگا بایت در دست اجرا می باشد .
تعداد مشترکین برق استان 114 هزار مشترک بوده که 41/85 درصد خانگی ،66/3 درصد عمومی ، 6/0 درصد صنعتی ، 8/0 درصد کشاورزی و 54/9 درصد تجاری می باشد .
کل فروش برق استان 589 هزار مگاوات ساعت بوده که 42/41 درصد خانگی ، 32/26 درصد عمومی، 1/14 درصد عمومی ، 1/14 درصد کشاورزی ، 3/7 درصد صنعتی ، 6/5 درصد تجاری و مابقی روشنایی بوده است .
سهم استان از کل مشترکین برق و فروش برق در سطح کشور به ترتیب 61/0 و 47/0 درصد بوده و دربین استانهای کشور به ترتیب دارای رتبه 29 و آخر است .
تعداد کل روستاهای دارای برق استان 536 روستاست که 1/1 درصد از کل کشور را شامل می گردد . استان ایلام فاقد شبکه گاز رسانی است و مصرف گاز آن به صورت مایع تامین می گردد . بالغ بر 6780 تن در سال است . مصرف فراورده های نفتی استان 472 هزار متر مکعب است که 66/0 درصد کل کشور را شامل می گردد . از کل ذخایر نفت و گاز کشور به ترتیب 4/3 درصد و 11درصد در محدوده استان ایلام قرار دارد و بعد از استانهای خوزستان و کهگیلویه و بویر احمد در رتبه سوم در بین استانهای کشور قرار دارد .
*ارتباطات
کل تلفن های منصوبه استان ایلام 132478 تلفن بوده که 100237 تلفن آن به مشترکان واگذار شده و مشغول به کار می باشد سهم استان از تلفن های منصوبه و مشغول به کار کشور به ترتیب 62/0 درصد و 56/0 درصد بوده و در بین استانهای کشور دارای رتبه 25 و29 است .
487 روستای استان دارای ارتباط تلفنی است که 11/1 درصد کشور را شامل شده و رتبه آن 28 است .
57012 تلفن همراه در استان مشغول به کاراست که 38/0 درصد کشور بوده ودربین استانهای کشور رتبه آن 28 است .در استان ایلام 7 اداره ،11 دفتر پست شهری ،35 نمایندگی پستی ، 190 دفتر مشترک روستایی ، 2 آژانس شهر ،163 صندوق پستی شهری و 103 صندوق پستی روستایی مشغول ارائه خدمات پستی می باشند .
یک مرکز رادیویی با قدرت 100 کیلو وات با پوشش 100/0 درصد در استان مشغول به کار است 3057 ساعت تولید و 3747 ساعت پخش برنامه رادیویی و 713 ساعت تولید و 2056 ساعت پخش فعالیت سیمای استان بوده است .
*حمل و نقل
استان ایلام یک هزاره و425 کیلومترراه اصلی وفرعی درمسیراستانهای کرمانشاه ، لرستان ، خوزستان وکشورعراق دارد.
با این حال نبود پروازهوایی منظم ، نداشتن خطوط ریلی و راه مناسب مهمترین عامل بازدارنده استان برای دستیابی به توسعه همه جانبه است .
استان ایلام جزو معدود استانهای کشور است که حتی یک متر بزرگراه ندارد .
نداشتن راه مناسب ، بزرگترین مانع جذب سرمایه گذاری برای رسوب سرمایه در این استان است .
سخت گذر بودن محورهای ارتباطی و جاده ای و نبود پرواز منظم و فقدان خطوط ریلی باعث شده است که کمتر سرمایه گذاران رغبت چندانی برای اجرای طرح در این استان که در بن بست جغرافیایی واقع شده نداشته باشند .
از مجموع راههای استان 47 درصد آن راه اصلی و 53 درصد راه فرعی می باشد .
9/1 درصد راههای کشور در استان قرار دارند و تراکم راه اصلی و فرعی در استان 64/7 و در کشور 96/4 می باشد و رتبه استان از نظر طول راههای اصلی و فرعی در بین استانهای کشور 25 است .
طول کل راههای روستایی استان 1400 کیلومتر است که 5/54 درصد آن آسفالته درحالیکه در سطح کشور 2/53 درصد راههای روستایی آسفالته است .
استان ایلام فاقد خطوط ریلی است و یک فرودگاه داخلی در آن فعال است .
3-3بازرگانی
استان ایلام با 430 کیلومتر مرزمشترک با عراق بهترین شرایط برای تردد زواروصدورکالای ایرانی به کشورعراق است . سرنگونی حکومت بعث باعث شد که مرز ایلام با عراق به عنوان پر رونق ترین مکان برای تردد زوارو صدورکالا به کشوری که هم تقاضا کننده باشد موقعیت ممتاز فراهم نماید . و می طلبد که مسئولین استان قدر این موقعیت ممتاز را بهتر جهت حل مشکل و معضل بیکاری استان دانسته واز آن نهایت استفاده نمایند شرایط جدید اقتصادی ناشی از سقوط رژیم عراق می طلبد که دولتمردان با نگاه ویژه به این وضعیت ، تحصیلات مناسبی را برای زایران عتبات عالیات و صدور کالای غیر نفتی به عراق در مرز مهران در استان ایلام ارایه دهند .
نزدیکی استان ایلام به شهرهای مذهبی عراق ، وجود امنیت کامل ، نزدیکی فامیلی ومذهبی دست به دست هم داده است تا کلیه زوار ایرانی و عراقی و حتی مسئولان امنیتی و سیاسی دو کشور خروجی مهران را بهترین مسیر برای تردد خود انتخاب کنند .
- مرز عراق از دیر باز منبع تهدید و توطئه و تخریب برای ایلام ویران بوده و به تحقیق یکی از علل اصلی فرار سرمایه و فقدان سرمایه گذاریهای صنعتی بخش خصوصی و حتی دولتی در ایلام مسئله همجواری با عراق است ، اما شرایط جدید افقی از تبدیل " این تهدید به فرصت " را برای ایلام پدید آورده است .
ذکر برخی اطلاعات می تواند افق روشنتری را در این زمینه پیش روی ما بگذارد .
- شهر مرزی مهران در استان ایلام با حدود 230 کیلومتر فاصله با بغداد نزدیکترین شهرمرزی کشور به پایتخت عراق و عتبات عالیه این کشور است .
- فرودگاه ایلام نزدیکترین فرودگاه مرزی کشور به فرودگاه بغداد است .
از حیث سنخیت مذهبی بین اهالی استان ایلام با ساکنان استانهای همجوار حد فاصل بغداد و عتبات عالیات ( واسط ، میسان ) همنوایی کامل وجود دارد و همگی این مردمان هم مذهب هستند .
این شرایط و توجیه ها باعث شده است که مردم مشتاق زیارت عتبات عالیات عراق بدون هدایت بخش رسمی و به صورت کلی مرزهای ایلام به ویژه مهران را مسیر اصلی خود برای عزیمت به عراق انتخاب کنند . بنحوی که حتی قبل از گشایش رسمی مرز مهران ، هزاران نفر از اهالی کشور از طریق غیر قانونی و خود جوش از مرزهای ایلام به عراق عزیمت کردند و طی چند ماه گذشته پس از گشایش مرز و بازارچه مرزی مهران روزانه صدها زائر و بازرگان از طریق مرز مهران به عراق عزیمت می کنند .
بازتاب این وضعیت مرزی تاثیرجدی بر بخش بازرگانی استان گذاشته به طوریکه باعث تماس اعضای اتاق های بازرگانی عراق با اتاق بازرگانی ایلام گردیده است .
مردم و مسئولان دستگاههای اقتصادی استان به این نتیجه رسیده اند که حتما" باید در وضعیت صدور کالا به کشور عراق فعالیت های بیشتری انجام گردد و توان پتانسیل این بخش افزایش یابد .
دو بازارچه مرزی در محدوده استان به تصویب رسیده اند که بازارچه مهران هم اکنون فعال است و سالانه از آن میلیونها دلارکالا به عراق صادر می شود و تا حدودی رونق نسبی داشته است وهنوز به مرزتکامل خود نرسیده است . ودیگری بازارچه موسیان است که هم اکنون در دست اجرا است .
4-3با نکداری
بانک های استان 8 بانک تجاری و تخصصی بوده که دارای 182 شعبه و 125 باجه فعال می باشند .
مانده سپرده بانکهای استان 2460861 میلیون ریال که 38/0 درصد کشور می باشد . کل تسهیلات اعطای بانکهای استان 2836605 میلیون ریال و 47/0درصد کشور است .
4 جمعیت
جمعیت استان ایلام در سال 1375 حدود 487886 نفر بوده که با توجه به برآورد ، این رقم در سال 1384 به 579559 نفر رسیده است . تغییرات جمعیت در سال 1384 نسبت به سال 1375 ، برابر 78/18 درصد بوده است . همچنین در سال 1384 از تعداد کل جمعیت استان 57/43 درصد آن را جمعیت روستایی تشکیل داده بودند .
|
عنوان
|
واحد
|
1365
|
1375
|
1384
|
شاخص های مقایسه ای طی سالهای 84-75
|
|
|
درصد تغییرات
|
تغییرات سالانه
|
|||||
|
جمعیت استان
|
نفر
|
382091
|
487886
|
579559
|
78/18
|
08/2
|
|
جمعیت شهری
|
نفر
|
156658
|
259687
|
327045
|
93/25
|
88/2
|
|
جمعیت روستایی
|
نفر
|
225433
|
228199
|
252514
|
65/10
|
18/1
|
|
متوسط نرخ رشد جمعیت استان
|
درصد
|
-
|
47/2
|
93/1
|
86/21-
|
42/2-
|
|
متوسط نرخ رشد جمعیت شهری
|
درصد
|
-
|
18/5
|
59/2
|
50-
|
55/5-
|
|
متوسط نرخ رشد جمعیت روستایی
|
درصد
|
-
|
12/0
|
13/1
|
67/841
|
51/93
|
|
نسبت جنسی
|
نفر
|
107
|
105
|
5/103
|
42/1-
|
15/0-
|
|
بعد خانوار
|
نفر
|
90/5
|
82/5
|
22/5
|
30/10-
|
14/1-
|
|
تراکم جمعیت
|
نفر
|
01/20
|
21/24
|
78/28
|
79/18
|
08/2
|
|
نسبت شهرنشینی
|
درصد
|
41
|
22/53
|
43/56
|
03/6
|
67/0
|
|
سهم جمعیت استان از کل کشور
|
درصد
|
77/0
|
81/0
|
86/0
|
17/6
|
68/0
|
|
سهم جمعیت شهری استان از کل کشور
|
درصد
|
58/0
|
70/0
|
67/0
|
28/4-
|
47/0-
|
1-4 نیروی انسانی
براساس برآورد انجام شده در سال 1384جمعیت فعال این استان 152480 نفر، جمعیت شاغل 129456 نفر به ترتیب روستایی و شهری 11/49 ، 89/50 درصد بوده و ترکیب اشتغال به ترتیب کشاورزی ، صنعت و خدمات 80/37 ، 88/19 و 32/42 درصد می باشد . بر همین اساس نرخ بیکاری 1/15 درصد بوده که نسبت به سال 1375 ، 41/1 درصد کمتر بوده است .
|
عنوان
|
واحد
|
1365
|
1375
|
1384
|
شاخص های مقایسه ای طی سالهای 84-75
|
|
|
درصد تغییرات
|
تغییرات سالانه
|
|||||
|
جمعیت ده ساله و بیشتر استان
|
نفر
|
236851
|
350014
|
406859
|
21/16
|
71/1
|
|
جمعیت ده ساله و بیشتر شهری
|
نفر
|
98662
|
188021
|
216154
|
45/13
|
49/1
|
|
جمعیت ده ساله و بیشتر روستایی
|
نفر
|
138189
|
161993
|
190705
|
72/17
|
96/1
|
|
جمعیت فعال استان
|
نفر
|
84210
|
111567
|
152480
|
86/41
|
65/4
|
|
جمعیت فعال مناطق شهری
|
نفر
|
33759
|
59949
|
89213
|
47/58
|
49/6
|
|
جمعیت فعال مناطق روستایی
|
نفر
|
50451
|
51618
|
63267
|
56/22
|
50/2
|
|
نرخ فعالیت استان
|
درصد
|
55/35
|
87/31
|
47/37
|
90/22
|
54/2
|
|
نرخ فعالیت مناطق شهری
|
درصد
|
21/34
|
88/31
|
27/41
|
68/39
|
40/4
|
|
نرخ فعالیت مناطق روستایی
|
درصد
|
50/36
|
86/31
|
17/33
|
12/4
|
45/0
|
|
نرخ بیکاری استان
|
درصد
|
19
|
51/16
|
1/15
|
41/10-
|
15/1-
|
|
نرخ بیکاری مناطق شهری
|
درصد
|
68/20
|
01/15
|
80/16
|
39/1-
|
15/0-
|
|
نرخ بیکاری مناطق روستایی
|
درصد
|
97/16
|
07/18
|
77/13
|
79/23-
|
64/2-
|
|
ضریب تکفل شغلی استان
|
نفر
|
60/5
|
23/5
|
5/4
|
20/17-
|
91/1-
|
|
ضریب تکفل شغلی مناطق شهری
|
نفر
|
85/5
|
09/5
|
13/4
|
86/18-
|
09/2-
|
|
ضریب تکفل شغلی مناطق روستایی
|
نفر
|
05/6
|
84/5
|
73/4
|
01/19-
|
11/2-
|
|
سهم زنان از کل اشتغال استان
|
درصد
|
72/4
|
96/9
|
89/9
|
70/0-
|
07/0-
|
|
سهم زنان از کل اشتغال مناطق شهری
|
درصد
|
51/6
|
93/10
|
91/9
|
33/9-
|
03/1-
|
|
سهم زنان از کل اشتغال مناطق روستایی
|
درصد
|
26/2
|
11/9
|
09/8
|
19/11-
|
24/1-
|
|
جمعیت شاغل
|
نفر
|
68204
|
93143
|
129456
|
59/43
|
84/4
|
|
اشتغال بخش کشاورزی
|
درصد
|
82/41
|
7/29
|
80/37
|
5/22
|
46/2
|
|
اشتغال بخش صنعت
|
درصد
|
23/3
|
9/19
|
88/19
|
10/0-
|
01/0-
|
|
اشتغال بخش خدمات
|
درصد
|
95/54
|
4/50
|
32/42
|
01/13-
|
44/1-
|
|
اشتغال غیر قابل طبقه بندی
|
درصد
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
2-4 ایثارگران
استان ایلام یکی از استانهای شهید پرور کشورمان بوده که نقش موثری در جنگ تحمیلی داشته است آمار ذیل گویای این مطلب است .
|
شرح
|
شهدا
|
جاویدالاثرها
|
جانبازان
|
آزادگان
|
|
استان
|
2779
|
-
|
8766
|
332
|
5 امور اجتماعی
1-5 سواد
میزان باسوادی استان درسال 1375 برابر74/76 درصد بوده که به 40/86 درصد در سال 1384 افزایش یافته است .
|
شرح
|
واحد
|
1365
|
1375
|
1384
|
شاخص های مقایسه ای طی سالهای 84-75
|
||
|
درصد تغییرات
|
تغییرات سالانه
|
||||||
|
میزان
باسوادی
|
نقاط شهری
|
درصد
|
87/64
|
57/83
|
7/91
|
72/9
|
08/1
|
|
نقاط روستایی
|
درصد
|
09/45
|
62/70
|
3/81
|
12/15
|
68/1
|
|
2-5 آموزش و پرورش
درسال تحصیلی 84-1383 تعداد کل دانش آموزان مقاطع مختلف تحصیلی استان 150472 نفر بوده است . از کل دانش آموزان این استان 30/34 درصد در مقاطع ابتدائی ، 36/30 درصد در مقطع راهنمایی ، 44/28 درصد در مقطع متوسطه و17/7 درصد در مقطع متوسطه دررشته های فنی و حرفه ای و کارو دانش مشغول به تحصیل می باشند . همچنین 91/47 درصد ازکل دانش آموزان استان را دانش آموزان دختر تشکیل می دهند وسهم دانش آموزان مناطق روستایی نیز89/36 درصد می باشد .
|
عنوان
|
واحد
|
1365
|
1375
|
1384
|
شاخص های مقایسه ای طی سالهای 84-75
|
|
|
درصد تغییرات
|
تغییرات سالانه
|
|||||
|
تعداد کل دانش آموزان
|
نفر
|
91799
|
175461
|
150473
|
16/13-
|
46/1-
|
|
تعداد دانش آموزان دختر
|
نفر
|
38293
|
82358
|
72091
|
20/10-
|
13/1-
|
|
تعداد مراکز آموزشی
|
واحد
|
649
|
1215
|
1583
|
28/30
|
36/3
|
|
تعداد کادر آموزشی
|
نفر
|
1693
|
7473
|
9053
|
14/21
|
34/2
|
|
سرانه فضای آموزشی
|
متر مربع
|
-
|
-
|
01/24
|
-
|
-
|
3-5 آموزش عالی
در سال تحصیلی 85-1384 در استان ایلام تعداد 16540 دانشجو در حال تحصیل بوده که از این تعداد 30/29 درصد در دانشگاه ایلام و 70/70 درصد در دانشگاه های پیام نور و آزاد اسلامی واحد ایلام مشغول به تحصیل بوده اند .
|
عنوان
|
واحد
|
1365
|
1375
|
1384
|
شاخص های مقایسه ای طی سالهای 84-75
|
|
|
درصد تغییرات
|
تغییرات سالانه
|
|||||
|
تعداد مراکز آموزش عالی
|
واحد
|
1
|
3
|
5
|
67/66
|
45/7
|
|
تعداد دانشجویان
|
نفر
|
100
|
3010
|
16540
|
48/395
|
94/43
|
|
تعداد دانشجویان دختر
|
نفر
|
-
|
1264
|
8765
|
43/593
|
93/65
|
4-5 بهداشت و درمان
استان ایلام از لحاظ امکانات بهداشتی و درمانی در سال 1375 دارای 5 بیمارستان با 600 تخت بوده که در سال 1384 تعداد بیمارستان به 11 و تعداد تخت بیمارستان نیز به 1060 تخت رسیده است . همچنین در سال 1375 تعداد مراکز بهداشتی شهری و روستایی به ترتیب 45 و 34 مرکز بوده که این رقم در سال 1384 به 49 و 44 مرکز افزایش یافته است .نسبت برخورداری جمعیت به پزشک در سال 1375 به ازای هر هزار نفر 15/0 بوده که این نسبت در سال 1384 به 34/0 پزشک رسیده است . طی همین سال به ازای هر هزار نفر 83/0 تخت بیمارستان بوده که به 82/1 تخت بیمارستانی تغییر یافته است .
|
عنوان
|
1365
|
1375
|
1384
|
شاخص های مقایسه ای طی سالهای 84-75
|
|
|
درصد تغییرات
|
تغییرات سالانه
|
||||
|
تعدادبیمارستان
|
4
|
5
|
11
|
120
|
33/13
|
|
تعداد مراکز بهداشتی و درمانی شهری
|
26
|
45
|
49
|
12/11
|
23/1
|
|
تعداد خانه بهداشت فعال
|
91
|
182
|
204
|
08/12
|
34/1
|
|
تعداد پزشک
|
29
|
72
|
198
|
38/101
|
26/11
|
|
سرانه تخت بیمارستانی به ازای هر هزار نفر
|
63/0
|
83/0
|
82/1
|
75/39
|
41/4
|
|
سرانه پزشک عمومی به ازای هر هزار نفر
|
08/0
|
15/0
|
25/0
|
33/33
|
70/3
|
5-5 فرهنگ و هنر
تعداد سینماهای فعال استان ایلام از 2 سالن در سال 1375 به 1 سالن در سال 1384 رسیده ، همچنین تعداد کتابخانه های عمومی طی همین سالها از 19 باب به 24 باب رسیده است . از نظر سالن سخنرانی و نمایش حدود 66/16 درصد رشد داشته و از 6 سالن در سال 1375 به 7 سالن در سال 1384 رسیده و همچنین استان فاقد مراکز فرهنگی ثابت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است .
|
عنوان
|
واحد
|
1365
|
1375
|
1384
|
شاخص های مقایسه ای طی سالهای 84-75
|
|
|
درصد تغییرات
|
تغییرات سالانه
|
|||||
|
تعداد سینما ( فعال و غیر فعال )
|
سالن
|
2
|
2
|
2
|
-
|
-
|
|
تعداد سالن های نمایش
|
سالن
|
-
|
6
|
7
|
66/16
|
78/1
|
|
تعداد کتابخانه عمومی
|
واحد
|
4
|
19
|
24
|
31/26
|
92/2
|
|
تعداد مرکز فرهنگی ثابت کانون
پرورش فکری کودکان و نوجوانان
|
واحد
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
6-5 تربیت بدنی
این استان از وجود 12 استادیوم ، 19 میدان فوتبال ، 4 میدان والیبال ، 3 بسکتبال و 80 سالن ورزشی بهره مند می باشد.
|
تعداد ورزشگاه
|
استادیوم
|
سالن ورزشی
|
||
|
مورد بهره برداری
|
در دست احداث
|
مورد بهره برداری
|
در دست احداث
|
|
|
_
|
12
|
2
|
80
|
8
|
6- میراث فرهنگی و گردشگری استان ایلام
ایلام هنوز در میان 30 استان کشور ،آن چنان که باید نامش بر سر زبانهانیست ، تا همین اواخر یا پشتکوه لرستان خوانده می شد یا بخشی از کرمانشاه معرفی می گردید . هویتش چنان ناشناخته بود که وقتی در اواخر دوره قاجار« حسین قلی خان ابو قداره » والی اش شد و در ده بالا ( شهر ایلام کنونی ) رحل اقامت افکند . حسین آباد خوانده شد . گویی که تا پیش از آمدن این والی پشتکوه ، چیزی نبود و چیزی نداشت . با این حال چند دهه پیش که باستان شناسان امریکایی خاک ایلام را کاویدند معلوم شدکه این پشتکوه لرستان و این حسین آباد جایی است که در آن بشر برای نخستین بار گندم وحشی را از کوه به دشت آورد و اهلی کرد و همان جایی است که انسان ، نخستین تجربه روستا نشینی را از سر گذراند . غیر از آنچه باستان شناسان از زیر خاک در آورده اند روی خاک نیز این سو و آن سو چیزهایی دیده می شود که نشان از اعتبار و آبادی ایلام در گذشته های دور دارد به هر روی برای جایی که علاوه بر اقلیم مساعد ، بین النهرین را در سمت چپ دارد و ایران را در سمت راست و خود مفصل اتصال اینهاست انتظاری جزء این نمی توان داشت .
اگر وقتی به اصفهان می رسیم صحبت از فلان مسجد یا بازاری است که چهارصد سال قدمت دارد یا مناره ای که هزار سال از ساختش می گذرد در ایلام عموما" با تپه هاو محوطه هایی سرو کار داریم که مانند تپه «علی کش » در دهلران دوره های تاریخی بین 7500 تا 3500 سال پیش از میلاد را نشان می دهد یا مانند کتیبه « گل گل » در نزدیکی شهر ملکشاهی از تصرف قلمرو کاسی ها به وسیله آشوری ها در هزاره نخست پیش از میلاد خبر می دهند .
براساس آمارهای موجود دراستان ایلام484 اثر تاریخی و فرهنگی وجود دارد که 224 تپه تاریخی،30 قلعه ، 60 بنای تاریخی ، 10 آتشکده ، 10 زاغه ، 115 گورستان ، 22شهر باستانی ، 5 پل و 8 نقش برجسته و کتیبه را در بر می گیرند .
قدیمی ترین آثار موجود ، مربوط به آغازین دوره های استقرار انسان هستند و در مطالعات باستانشناسی از چنان اهمیتی برخوردارند که سرزمین ایلام را به نامی آشنا نزد تمام باستان شناسان دنیا بدل کرده اند ، در بخش شمالی استان یعنی در حوزه دره هلیلان آثار ی از حدود یکهزار سال پیش شامل تبرهای سنگی و ساطوری کشف شده اند و نیز شواهدی از تلاش انسان برای کشت آبی و اهلی کردن حیوانات .
در منطقه دهلران هم که ارتباط نزدیکی با جلگه خوزستان و بین النهرین دارد مدارکی از نخستین روند روستا نشینی و سپس شهرنشینی و دستیابی به مفرغ و برنز بدست آمده است .
ناگفته نماند که بیشترین گورستانهای مربوط به عصر برنز در همین ایلام و بطور کلی در مناطق کردنشین غرب ایران شناسایی شده است .
دسته دوم آثار موجود ایلام ، آثار مربوط به دوران ایران باستان تا اوایل دوره اسلامی هستند و البته در میان دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی که البته در بناهای مختلف و شهرهای تاریخی جلوه گر شده اند . که تفکیک آنها از هم کار ساده ای نیست. مهمترین این دسته ازآثارشهرتاریخی واقع دردره شهراست خرابه های این شهرتاریخی درمحوطه ای حدود 200 هکتاری واقع شده وپیداست که درگذشته رونق فراوان داشته است اسامی شهرهایی که دراین منطقه دردوران ساسانی آباد بوده اند عبارتند از ماسبذان ، مهرگان کرک ، دارشهر، سیمره و شیروان .
*آثار و جاذبه های گردشکری شهرستان ایلام
|
ردیف
|
نام اثر
|
نشانی
|
|
1
|
آبشار چم آو
|
18 کیلومتری جاده ایلام – صالح آباد
|
|
2
|
آبشار سرطاف
|
نزدیک شهر ایلام
|
|
3
|
پارک جنگلی چغاسبز
|
شهر ایلام
|
|
4
|
دره ییلاقی هفتاو
|
30 کیلو متری ایلام – روستای جعفر آباد
|
|
5
|
تفریحگاه ششدار
|
5 کیلومتری شهر ایلام
|
|
6
|
تفریحگاه تنگ دالاو
|
25 کیلو متری شهر ایلام
|
|
7
|
تفریحگاه تجریان
|
20 کیلومتری شهر ایلام
|
|
8
|
کاخ فلاحتی
|
خ – آیت اله حیدری شهر ایلام
|
|
9
|
قلعه والی
|
خ- پاسداران شهر ایلام
|
|
10
|
قلعه قیران
|
مجاورت شهر ایلام
|
|
11
|
قلعه اسماعیل خان
|
ارتفاعات سیوان کوه
|
|
12
|
گورستان کان گنبد
|
30 کیلو متری جنوب شرق ایلام
|
|
13
|
گورستان چنار
|
ناحیه چنار باشی
|
|
14
|
گورستان چوار
|
بخش چوار
|
|
15
|
سنگ نوشته تنگ قوچعلی
|
مسیر تونل آزادی
|
|
16
|
سنگ نوشته تخت خان
|
34 کیلومتری جاده ایلام – مهران
|
|
17
|
سنگ نوشته قلعه والی
|
شهر ایلام
|
|
18
|
تفریحگاه تنگ ارغوان
|
3 کیلومتری شمال شرقی ایلام
|
*آثار و جاذبه های گردشکری شهرستان دره شهر
|
ردیف
|
نام اثر
|
نشانی
|
|
1
|
تنگ بهرام چوبین
|
ضلع غربی جاده دره شهر- پلدختر
|
|
2
|
تنگ ماژین
|
دهستان ماژین
|
|
3
|
تفریحگاه کلم بدره
|
حدفاصل ایلام – بدره
|
|
4
|
پل چم نمشت
|
4 کیلو متری شهر دره شهر
|
|
5
|
پل ساسانی
|
انتهای جنوبی دره شهر
|
|
6
|
غار کنار تاریکه
|
ارتفاعات سیوان
|
|
7
|
پل گاومیشان
|
مسیر رود سیمره
|
|
8
|
قلعه شیخ مکان
|
6 کیلومتری جنوب شرقی دره شهر
|
|
9
|
قلعه ساسانی
|
روستای کلم بدره
|
|
10
|
شهر باستانی دره شهر
|
حد فاصل دره شهر و بهمن آباد
|
|
11
|
شهر باستانی ماژین
|
تنگ ماژین دره شهر
|
|
12
|
آتشکده
|
دره شهر
|
|
13
|
آتشکده سیکان
|
روستای سیکان
|
|
14
|
آتشکده مهدی آباد
|
روستای مهدی آباد
|
|
15
|
آرامگاه بابا سیف الدین
|
شمال شرقی دره شهر
|
|
16
|
بقعه امامزاده مهدی صالح
|
گورستان ماژین از توابع دره شهر
|
|
17
|
بقعه جابر
|
دره شهر
|
*آثار و جاذبه های گردشکری شهرستان دهلران
|
ردیف
|
نام اثر
|
نشانی
|
|
1
|
آبشار آبتاف
|
مسیر میمه به پهله زرین آباد
|
|
2
|
چشمه آبگرم
|
3 کیلومتری دهلران
|
|
3
|
غار خفاش
|
3 کیلومتری شمال شرق دهلران
|
|
4
|
قلعه شیاق
|
تنگ ویله
|
|
5
|
قلعه پاقفله
|
صالح آباد
|
|
6
|
قلعه انجیر
|
زرین آباد
|
|
7
|
قلعه کره چکا
|
صالح آباد
|
|
8
|
شهر تاریخی سامرا
|
کنار رود چم زنگی – روستای بردی
|
|
9
|
آتشکده میمه
|
میمه زرین آباد
|
|
10
|
مسجد جامع صالح آباد
|
روبروی بخشداری
|
|
11
|
زیارتگاه امامزاده عباس
|
مسیر دهلران – اندیمشک
|
|
12
|
زیارتگاه سید فخرالدین
|
مسیر میمه به زرین آباد
|
|
13
|
امامزاده سید ابراهیم
|
7 کیلومتری پهله زرین آباد
|
|
14
|
تپه های علی کش و محمد جعفر
|
نزدیکی موسیان
|
|
15
|
گورستان باستانی
|
روستای بردی
|
|
16
|
چشمه های قیر روان
|
نزدیکی دهلران
|
|
17
|
غار قله پیکه ( قلعه پوکه )
|
جاده مهران – دهلران
|
|
18
|
غارهای ملک و کبوتران
|
روستای آکره بید زرین آباد
|
*آثار و جاذبه های گردشکری شهرستان ایوان
|
ردیف
|
نام اثر
|
نشانی
|
|
1
|
غار طلسم خان
|
پای کوه مانشت – دهستان سراب ایوان
|
|
2
|
غار انفجاری
|
بالادست روستای جوب
|
|
3
|
تفریحگاه خوران
|
5 کیلومتی شهر ایوان غرب
|
|
4
|
آتشکده سه پا
|
زرنه ایوان
|
|
5
|
مسجد جامع ایوان
|
شهر ایوان غرب
|
|
6
|
زیارتگاه حاجی حاضر
|
ایوان
|
|
7
|
زیارتگاه سید عبداله
|
نزدیک سراب ایوان
|
|
8
|
طاق شیرین و فرهاد
|
تنگه کوشک
|
|
9
|
شکارگاه شرازول
|
ایوان
|
*آثار و جاذبه های گردشکری شهرستان آبدانان
|
ردیف
|
نام اثر
|
نشانی
|
|
1
|
دریاچه دوگانه سیاه گاو
|
8 کیلومتری سراب آبدانان
|
|
2
|
قلعه هزارانی
|
روستای هزارانی
|
|
3
|
پشت قلعه
|
آبدانان
|
|
4
|
زیارتگاه سید صلاح الدین
|
آبدانان
|
*آثار و جاذبه های گردشکری شهرستان مهران
|
ردیف
|
نام اثر
|
نشانی
|
|
1
|
غار زینگان
|
5 کیلومتری جنوب شرقی صالح آباد
|
|
2
|
غار تاریه که ( تاریکه )
|
15 کیلومتری ملکشاهی
|
|
3
|
تفریحگاه کلمزرد کره جقا
|
جاده صالح آباد – سرنی
|
|
4
|
تنگه ویله
|
شمال شرقی زرین آباد
|
|
5
|
قلعه امیر آباد
|
جاده مهران زرین آباد
|
|
6
|
قلعه زمستانی والی
|
17 کیلو متری شهر مهران
|
|
7
|
آتشکده و کوشک قینقر
|
کوه بشمین ملکشاهی
|
|
8
|
سنگ نوشته آشوری
|
گل گل ملکشاهی
|
|
9
|
امامزاده علی صالح
|
صالح آباد مهران
|
|
10
|
امامزاده سید محمد عابد
|
جاده مهران ملکشاهی
|
|
11
|
امامزاده سید حسن
|
جاده مهران
|
*آثار و جاذبه های گردشکری شهرستان شیروان چرداول
|
ردیف
|
نام اثر
|
نشانی
|
|
1
|
پل کروئیت
|
روستای چم بور
|
|
2
|
قلعه سام
|
روستای چم بور
|
|
3
|
شهر تاریخی ماسبذان
|
روستای سراب کلان شیروان
|
|
4
|
گورستان پلکه کان
|
هلیلان
|
|
5
|
آتشکده دو طبقه
|
نزدیک سرابگی چرداول
|
|
6
|
زیارتگاه عباس
|
شیروان
|
|
7
|
زیارتگاه سید علی
|
شیروان
|
|
8
|
زیارتگاه باقر
|
روستای سفید خانی سفلی شیروان
|
|
9
|
زیاررتگاه شاه قلندر
|
شیروان
|
|
10
|
زیارتگاه پیر حسن
|
روستای زنجیره علیا شیروان چرداول
|